VIERHUIZEN – KERK VAN VIERHUIZEN

Deze tufstenen kerk is vele malen aangepast, verbouwd en meerdere keren van de ondergang gered. Nu is het een rechtgesloten zaalkerkje met vergrote rondboogvensters en een inpandige toren met bovenop een naaldspits en leeuw als windvaan. Vroeger stond er een vrijstaande toren die als richtlijn werd gebruikt bij de vaststelling van de grens tussen Groningen en Friesland. In 1839 is deze toren afgebroken en verangen door de huidige, inpandige toren. In 1869 werd de kerk bepleisterd en de bouwgeschiedenis bedekt. In 2007 is de kerk opnieuw grondig gerestaureerd en weer in gebruik genomen.

Geschiedenis

Het oudste gedeelte van de kerk van Vierhuizen is romaans en is waarschijnlijk halverwege de 12^e eeuw gebouwd. Rond 1400 werd er een vierkant, gotisch koor tegen de kerk aangebouwd; de sporen van aanhechting zijn nog steeds zichtbaar in de muren. De oorspronkelijke recht gesloten kerk met drie traveeën verkeerde na de Reductie van Groningen (1594) in slechte staat. In 1640 werd er dan ook ingrijpend verbouwd: grote rondboogvensters werden ingebroken in de noord-, oost- en zuidwanden en de west- en oostgevel werden versterkt met zware steunberen. Het pleisterwerk, aangebracht in 1869, werd in 2007 tijdens een restauratie verwijderd en vervangen. Hierdoor kon, op basis van de aanwezigheid van het vele tufsteen, de kerk gedateerd worden halverwege de 12^e eeuw.

Een losstaande toren werd in 1839 afgebroken en in 1844 vervangen door een inpandige toren. De toren heeft blinde vensters aan de westzijde en boven de galmgaten zijn de wijzerplaten van het uurwerk uit 1946 aangebracht. Het wapen van het geslacht Lewe bekroont als windvaan de ingesnoerde naaldspits van de toren. De klok werd in 1630 gegoten in opdracht van Anna en Geert Lewe.

De grote rondboogvensters en het licht geschilderde houten tongewelf geven het interieur een heldere uitstraling. Weinig sporen van het verleden zijn nog zichtbaar; de originele scheiding tussen koor en schip is echter nog te herkennen aan twee opgaande pijlers op de noord- en zuidmuur, waarschijnlijk restanten van een triomfboog. De kansel is 17^e eeuws, maar alleen de kuip met fraai houtsnijwerk is nog origineel. Onder de lezenaar staat het familiewapen van de Lewe, die in de 17^e eeuw het collatierecht bezat. Het huidige Van Oeckelen-orgel stamt uit 1893 en vervangt een orgel uit 1845.