SINT-AGATHA – KRUISHERENKLOOSTER

Wie het dorp Sint Agatha (gemeente Cuijk) nadert, ziet het klooster van verre liggen. Het wordt sinds 1371 onafgebroken bewoond door Kruisheren en vierde in 2021 zijn 650e verjaardag. Het oudste klooster van Nederland is een gastvrije stilteplaats. Sinds 2006 is in een deel van het klooster het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven gevestigd. De kloosterkerk is van 13.00 tot 17.00 uur geopend. De toegang is via het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven. Hier is ook de tentoonstelling ‘Verborgen boekenpracht’ te bezoeken, als laatste activiteit rond het 650-jarig jubileum van het klooster.

De kloosterbibliotheek van Sint Agatha is de enige Nederlandse bibliotheek die sinds de middeleeuwen ter plekke bleef en gebruikt werd. Met oude handschriften, 150 ‘wiegedrukken’ en bijna 6.000 titels voor 1800 staat de hele collectie op de lijst van beschermd cultuurbezit in Nederland. De kloosterbibliotheek had eeuwenlang een besloten karakter en wordt nu voor het eerst voor een breed publiek tentoongesteld. De kostbaarste schat uit de bibliotheek is het Graduale van Johannes van Deventer, een reusachtig koorboek dat rond 1500 in Sint Agatha werd gemaakt. Maar er zijn niet alleen oude boeken te zien. Momenteel heeft broeder Edgard Claes op het kloosterterrein zijn atelier. Hij is een internationaal vermaard kunstboekbinder en ook zijn werk is in de tentoonstelling te bezichtigen.

In het Poortgebouw, grenzend aan de kloostertuin, kunt u terecht voor koffie, thee, kloosterkoek, kloostersoep of een Tripelkloosterbier ‘1371’ dat in Sint Agatha gebrouwen en gebotteld wordt. Voor openingstijden en activiteiten in het zomerseizoen, zie: www.kloostersintagatha.nl.

GESCHIEDENIS

Het klooster van Sint Agatha werd gesticht in 1371 en is het enige Nederlandse klooster dat functioneert sinds de middeleeuwen. Honderden jaren kloostergeschiedenis lieten hun sporen na in de gebouwen, de tuinen, de (kunst)historische voorwerpen en de oude kloosterbibliotheek.

Sinds 1300 was er op deze plaats aan de Maas een kapel, toegewijd aan Sint Agatha. De Kruisheren bouwden er een klooster bij, zorgden voor de eredienst en hadden een scriptorium waarin zij boeken schreven. Ook namen zij het voortouw bij de ontginning van het omliggende landschap.

Vanaf de 16e eeuw moesten de Kruisheren zien te overleven binnen de protestantse republiek, waarin kloosters verboden waren. Hun bezittingen werden door de overheid geconfisqueerd. Mede dankzij steun van de prinsen van Oranje wisten de Kruisheren deze tijd te overbruggen.

In 1840 keerde het tij en kregen kloosters weer bestaansrecht door een besluit van koning Willem II. In Sint Agatha waren nog maar enkele bewoners over. Net op tijd brak een volgende periode van bloei aan. De Kruisheren sloegen nieuwe wegen in, met de zorg voor middelbare scholen in Uden en Amersfoort, en met activiteiten in andere werelddelen. Sint Agatha werd als oudste klooster het ‘moederhuis’ van de orde.

Vanaf 1960 kwam aan de tweede bloeiperiode een einde. Het aantal kloosterlingen nam snel af en voor delen van het gebouwencomplex werden nieuwe functies gezocht. Op dit moment woont er nog een kleine gemeenschap van Kruisheren in Sint Agatha; de overige woonruimte is beschikbaar voor mensen die zich met het kloosterleven verwant voelen. De voorvleugel is in gebruik bij het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven.

In deze film ziet en hoort u meer over zowel de geschiedenis als het huidige gebruik van Klooster Sint Agatha.