BUURMALSEN – HERVORMDE KERK

Rondleiding | Gelderland |

Geschiedenis
Historische dorpskerk met toren. De kerk in het dorp is oorspronkelijk genoemd naar Suitbertus, evenals Willibrord een missiebisschop die door de Lage Landen trok. In de kerk van Buurmalsen zijn zeer oude muurschilderingen te bewonderen, onder meer van Sint Jacobus als patroon van de bedevaartgangers naar Santiago met als symbool de schelp, gedragen op het voorhoofd.

Muurschilderingen
De afbrokkelende schilderingen in de Hervormde kerk van Buurmalsen zijn gered. Sommige stukjes van de ruim vijfhonderd jaar oude schilderingen dreigden af te brokkelen. Bij de restauratie in 1980 , werden in de toren en kerk unieke muurschilderingen ontdekt. Ze dateren uit 1500 en zijn dus van voor de reformatie en hebben dus eeuwen onder een kalklaag gezeten. Ongelooflijk dat ze zo goed bewaard zijn gebleven. In 1980 heeft André Verheij ze kundig gerestaureerd waarbij gelukkig geen vernislaag is aangebracht, zoals vaak werd gedaan, dat geeft op langere termijn extra schade. Maar nu was restauratie weer hard nodig. Het is fijn dat zowel de kerkelijke gemeente als wethouder Stappershoef van de Gemeente West Betuwe hier het belang van hebben ingezien. Na de zomer wordt het werk afgerond. De muren worden niet dicht gepleisterd, dan kan het vocht geen kant op en ontstaat er juist veel schade. Het beste is om de vijf of tien jaar even bijwerken, dan zijn nieuwe grote restauraties later niet meer nodig. De naamloze hervormde kerk aan de Rijkstraatweg is mogelijk gesticht doorSuitbertus, de naamgever van de R.K. parochie in Rivierenland. Het is elk jaar nog een halteplek voor tientallen pelgrimgangers die op weg zijn naar het Spaanse Santiago de Compostella.

Kunstschatten in de oude kerk in Buurmalsen

Welnu, oorspronkelijk zijn er meer kleuren en nuances op de tekeningen toegepast, maar alleen deze sterke kleuren zijn overgebleven. De restauratrices Nanon en Aafje vertelden dat ze microscopische splinters van de andere kleuren hebben gevonden. Maar alles wat je nu kunt zien is minimaal 500 jaar oud. Vijf secco`s zijn er in de toren te bewonderen. Maar ook in de kerkzaal zijn er op alle zuilen schilderingen aangebracht. Deze zijn uit geldgebrek weer afgedekt en beschermd. Zodat ze op een later (en rijker) moment alsnog kunnen worden blootgelegd en geconserveerd. Maar op één zuil is het kunstwerk te zien, zoals het tevoorschijn is gekomen in de tachtiger jaren van de vorige eeuw. Daarop staan 2 afbeeldingen. De onderste is Anna te Drieën. De bovenste is Jezus met een lam over zijn schouders.

In de tijd dat de kerk nog Rooms Katholiek was is er een hele collectie afbeeldingen in de kerk en onder de toren aangebracht. Dat was veel goedkoper dan beeldhouwwerken. Wanneer een schildering veel geleden had, werd er vaak aan een langskomende kunstenaar gevraagd om te restaureren of om een nieuw kunstwerk te maken. Dat kwam nogal eens voor, want de Linge stroomde langs de dijk en reizen per schip was dus aantrekkelijker dan door modder en stof te ploeteren. Mede daardoor is ook te zien dat er verschillende kunstenaars aan het werk zijn geweest. In de zestiende eeuw was er geen behoefte om de schilderingen te beschadigen of te verwijderen. De mensen waren er gewoon aan gewend. Pas wanneer het hele interieur grauw en grijs werd, nam men de moeite om weer eens de witkwast ter hand te nemen. Zodoende is alles tenslotte onder de witkalk verdwenen om 500 jaar te wachten op ontdekking tijdens de grote restauratie in de jaren 1982 tot1988.

Wonderlijk genoeg is de samenloop van omstandigheden dat de herontdekte schildering van Jacobus oorzaak was om de kerk weer op te nemen in de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. Lang geleden konden pelgrims in de kerk een overnachtingsplekje vinden op hun lange reis. Dan dienden de afbeeldingen als “aanschouwelijk onderwijs aan de muren der toren”. De pelgrim had zodoende stof tot overdenking tot de volgende halte op de reis.

November 2021.  Dick van Maaswaal

 

 

Adresgegevens

Rijksstraatweg 11
4197 BA Buurmalsen

OPEN: 09.00 uur tot 16.00 uur.